Jadwiga Andegaweńska (1374-1399) - królowa Polski z dynastii Andegawenów, najmłodsza córka Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki. W 1384 roku koronowana na króla Polski; święta Kościoła Katolickiego, patronka Polski.
Wczesne dzieciństwo
Młodej królewnie zapewniono staranne wykształcenie- władała poza węgierskim i polskim, jeszcze językiem łacińskim, włoskim i niemieckim. Pobyt w środowisku kulturalnym na dworze w Budzie sprawił, że Jadwiga posiadła umiejętność czytania, zamiłowanie do lektury, muzyki, sztuki i nauki. Jadwigę od wczesnego dzieciństwa przygotowywano do pełnienia roli królowej.
15 czerwca 1378 roku została zaręczona z ośmioletnim Wilhelmem z dynastii Habsburgów. Odbyła się nawet ceremonia zaręczyn mająca charakter formalnego ślubu pomiędzy dziećmi ( sponsalia de futuro). Według obowiązującego wówczas prawa taki ślub musiał być odnowiony w 12. roku życia. Nie był to jednak kontrakt nierozerwalny. Podpisano zobowiązanie, że strona, która zerwałaby zaręczyny, wypłaci drugiej stronie 200 tysięcy florenów w złocie. W nadziei na przyszły ślub wysłano Jadwigę do Wiednia. Plany matrymonialne nie powiodły się w związku ze śmiercią Ludwika Węgierskiego w 1382 roku. W tej sytuacji odwołano Jadwigę na Węgry.
Objęcie tronu i koronacja
Na mocy układu z 1374 roku między Ludwikiem Węgierskim, a polskimi możnowładcami Jadwiga objęła tron Królestwa Polskiego. 16 października 1384 roku nastąpiła koronacja Jadwigi w Katedrze Wawelskiej na Króla Polski. Dzięki usilnym staraniom polskich możnowładców doszło do unieważnienia zobowiązań, jakie łączyły Jadwigę z Wilhelmem Habsburskim- księciem austriackim. Długo poszukiwano kandydata dla małżonka dla Jadwigi. Godnym ręki polskiej władczyni okazał się książę litewski- Jagiełło. W zamian za rękę Jadwigi był gotów przyjąć wraz ze swymi poddanymi chrześcijaństwo i wcielić swe ziemie do Polski. 14 sierpnia 1385 roku odbył się układ w Krewie o małżeństwie Jadwigi z Jagiełłą i Unii Polski z Litwą.11 stycznia 1386 roku w Wołkowysku panowie polscy oznajmili Jagielle, że Jadwiga zgodziła się zostać jego żoną. Ceremonię zawarcia małżeństwa poprzedziła uroczystość chrztu świętego ( 15 lutego 1386 roku), podczas której Jagiełło otrzymał imię Władysław. 18 lutego 1386 odbył się ślub Władysława Jagiełły z Jadwigą w Katedrze Krakowskiej. Tam również 4 marca tego roku odbyła się koronacja Władysława Jagiełły na Króla Polski. Małżeństwo pary królewskiej było bardzo ważnym wydarzeniem- zmieniło cały układ sił w Środkowej i Wschodniej Europie.
Działalność polityczna
Podczas swojego krótkiego panowania, królowa Jadwiga aktywnie uczestniczyła w życiu politycznym swego kraju, zabiegając nie tylko o spokój wewnętrzny, lecz także o sukcesy w polityce zagranicznej. Na wiosnę 1387 roku stanęła na czele wyprawy rycerstwa polskiego, której celem była rewindykcja zajętej przez Węgrów Rusi Czerwonej. 8 marca 1387 roku potwierdziła przywileje dla Lwowa, gwarantując mu prawo składu. Tam też 26 września 1387 roku złożył jej hołd lenny hospodar mołdawski Piotr I. W 1397 roku w Inowrocławiu odbył się zjazd z Wielkim Mistrzem krzyżackim- Konradem von Jungingenem- w celu wynegocjowania powrotu do Korony ziemi dobrzyńskiej.
Działalność kulturalna, charytatywna i fundacje kościelne
Na swoim dworze królowa Jadwiga skupiła elitę intelektualną Polski. Otaczał ją zawsze krąg międzynarodowych uczonych, prawników i teologów. Byli to między innymi: Maciej z Sandomierza- kanclerz królowej, Mikołaj z Gorzkowa- prawnik, Stanisław ze Skalbierza- twórca polskiej szkoły prawa. Z zainteresowaniami królowej- religijnymi i kulturalnymi- łączył się rozwój kultury książkowej. Zleciła pierwsze w naszej historii tłumaczenie Księgi Psalmów na język polski ( zachował się po dziś dzień egzemplarz tego dzieła znany jako Psałterz floriański). Mecenat królowej objął też Kościół, z którym była silnie związana. Nakładem Jadwigi zbudowano kościół Najświętszej Maryi Panny, hojnie wyposażyła Kościół Mariacki w Krakowie i założyła na Kleparzu Zakon Świętego Benedykta. W Katedrze Wawelskiej ufundowała ołtarz Wniebowzięcia. Patronowała tłumaczeniu na język polski Pisma Świętego i wielu dzieł ojców Kościoła. Była pierwszym polskim monarchą, który odwiedził Jasną Górę.
Jadwiga uprawiała działalność charytatywną- ufundowała szpital w Bieczu , uposażyła szpitale w Sandomierzu i Sączu oraz otoczyła opieką liczne szpitale miejskie i klasztorne. Wykazywała wrażliwość nie tylko na biedę materialną, ale stawała również w obronie ludzkiej godności
Odnowienie Akademii Krakowskiej
Na dworze papieskim w Rzymie podjęła starania o odnowienie działalności Uniwersytetu Krakowskiego ( założonego przez Kazimierza Wielkiego w 1364 roku). W 1397 roku uzyskała pozwolenie papieskie na otwarcie wydziału teologicznego. W swoim testamencie zapisała Uniwersytetowi ogromne sumy ( 10 kg złota, osobiste klejnoty), dzięki którym wznowił on swoją działalność w 1400 roku. Odnowiony Uniwersytet służył podniesieniu kultury umysłowej w Polsce. Stał się ogniskiem promieniującym wielką humanistyczną wiedzą. Wykształcił wielu wybitnych Polaków.
Śmierć i pochówek
22 czerwca 1399 roku urodziła się parze królewskiej córeczka- Elżbieta Bonifacja, która w niecały miesiąc później zmarła, a 17 lipca 1399 roku zakończyła swoje życie jej matka. Śmierć Jadwigi wzbudziła szczery i powszechny żal. Cały kraj ogarnęła żałoba. Jadwiga została pochowana na Wawelu.
Życie duchowe i kanonizacja
Według zapisów kronikarzy Jadwiga uprawiała surowe umartwienia. W swym życiu harmonijnie łączyła kontemplację z działalnością praktyczną, co wyraziła również w nawiązującym do Ewangelii symbolu dwóch przeplatających się liter MM ( Maria i Marta), który poleciła umieścić na ścianach swej komnaty. Założyła i zapewniła utrzymanie Kolegium Psałterzystów. Ufundowała również i częściowo własnoręcznie wyhaftowała racjonał- drogocenną szatę liturgiczną biskupów krakowskich, zachowaną po dziś dzień, używaną podczas największych uroczystości.
Po śmierci Jadwigę otoczono kultem.
Pierwsze próby wyniesienia jej na ołtarze podjął w 1426 arcybiskup gnieźnieński Wojciech Jastrzębiec, ale rozpoczęty proces kanoniczny w wyniku wielu przeszkód natury politycznej nie zakończył się powodzeniem. Następnie z tą propozycją wystąpił w 1949 arcybiskup krakowski książę Adam Stefan Sapieha, który rozpoczął proces informacyjny na szczeblu diecezjalnym. Zebrany materiał w 1950 przesłano do Rzymu. Po zapoznaniu się z tą dokumentacją Stolica Apostolska nie wyraziła jednak zgody na rozpoczęcie formalnej procedury jej beatyfikacji. Następnie w 1974 arcybiskup krakowski Karol Wojtyła, późniejszy papież i święty, wydał orzeczenie o istnieniu publicznego kultu oddawanego „od niepamiętnych czasów”, co pozwoliło jego następcy, kard. Franciszkowi Macharskiemu w 1979 zwrócić się z prośbą do Stolicy Apostolskiej o zatwierdzenie tegoż kultu, do której dołączono obszerną dokumentację liczącą ponad 350 stron.
31 maja 1979, na dwa dni przed I pielgrzymką do Polski, papież Jan Paweł II, beatyfikował ją poprzez zatwierdzenie jej publicznego kultu w archidiecezji krakowskiej i 8 czerwca 1979 na zamknięcie synodu archidiecezji krakowskiej odprawił uroczystą mszę świętą ku jej czci.
Uroczystej kanonizacji dokonał papież- Jan Paweł II- 8 czerwca 1997 podczas mszy świętej sprawowanej na krakowskich błoniach, w obecności ponad miliona ludzi. Królowa Jadwiga została ogłoszona świętą.
